AB Sayıştayı'ndan kritik rapor: COVID fonları tehlikede! 724 milyar euroluk fonun kullanımı gecikti

Avrupa Birliği (AB) Sayıştayı, COVID-19 salgını sonrası toplanan fonlara ilişkin kritik bir rapor yayımladı. Sayıştay, COVID-19 salgını sonrası üye ülkelerin ekonomik toparlanması için oluşturulan 724 milyar euroluk kurtarma fonunun tehlikede olduğunu açıkladı.

Ülkeler arası gecikmeler nedeniyle fonun üçte birinden azının kullanıldığı ve Belçika, Finlandiya, Macaristan, İrlanda, Hollanda, Polonya ve İsveç'in 2023 sonuna kadar fonlardan yararlanamadığı belirtildi. Raporda, siyasi istikrarsızlık ve idari yetersizliklerin bu gecikmelerin başlıca nedenleri olduğu vurgulandı.

GECİKMELERİN SEBEPLERİ VE ETKİLER

Rapora göre, siyasi karışıklıklar, kurallardaki belirsizlikler ve ulusal idari kapasitenin yetersizliği nedeniyle neredeyse tüm üye ülkeler ödeme taleplerini geciktirdi. Hollanda ve Macaristan, AB fonlarına erişim için gerekli operasyonel anlaşmaları henüz imzalamazken, İsveç ödeme başvurusunda bulunmadı. Hollanda’da koalisyon müzakerelerinin uzun sürmesi bu gecikmelerin ana nedenlerinden biri olarak gösterildi.

’SİYASİ DESTEK ŞART’

Lüksemburg merkezli AB ajansının kıdemli denetçisi Ivana Maletic, Euronews'e verdiği röportajda, "Kurtarma ve Dayanıklılık Planı'nın uygulanabilmesi için gerçekten siyasi uzlaşı ve desteğe ihtiyaç var. Hollanda, bu istikrarı bekliyordu," diye belirtti. Macaristan’da ise durum daha karmaşık. Başbakan Viktor Orban'ın hükümeti, yolsuzlukla mücadele ve yargı bağımsızlığını güvence altına almak için gerekli 27 kilometre taşını yerine getirmekte zorlanıyor.

Belçika, Finlandiya, İrlanda ve Polonya gibi ülkeler, ödeme taleplerini diğerlerinden daha geç sundukları için 2023 sonuna kadar fonu yöneten ve uygulayan Avrupa Komisyonu tarafından değerlendirilme sürecindeler. Salgın sonrası mali desteğin uyum fonlarından farklı olarak taahhütlerin yerine getirilmesine dayandığı ve üye devletlerin bu hedefleri gerçekleştirmekte geride kaldıkları ifade edildi.

RRF (Recovery and Resilience Facility), Avrupa Birliği'nin COVID-19 salgınının ekonomik ve sosyal etkilerini hafifletmek için oluşturduğu mali destek mekanizmasıdır. Dijital dönüşüm ve yeşil geçiş gibi öncelikli alanlara odaklanan bu fon, üye ülkelerin pandemi sonrası toparlanmalarına destek olmayı amaçlıyor. Maletic, "RRF'nin zamanında özümsenmesi çok önemli; bu, programın ömrünün sonuna doğru tedbirlerin uygulanmasında darboğazların önlenmesine yardımcı olur ve verimsiz ve hatalı harcama riskini azaltır," dedi.

PLANLANAN REFORMLARDA GECİKMELER

Avrupa Sayıştayı, salgın sonrası fonların uygulanması için belirlenen altı yıllık planın yarısında, reformların ve yatırımların yüzde 24'ünün zamanında tamamlanmadığını belirtti. Bu, programın en zorlu vaatlerinin önemli bir kısmının henüz yerine getirilmediği anlamına geliyor.

RRF'nin 2026 Ağustos ayında sona ereceği ve herhangi bir uzatma beklenmediği için AB denetçileri, Komisyon'un gelecekte benzer fonların tasarlanma şeklini güçlendirmesi gerektiğini vurguladı. Üst düzey bir denetçi, "Bazı eylemler için üye devletler hiç sonuçlandırmadan önemli miktarda fon alabilirler çünkü verilen süre içinde bunları sonuçlandırmak mümkün olmayacak," dedi.

PARANIN GERİ ALINMASI MÜMKÜN DEĞİL

AB yürütme organının, denetçilerin tamamlanmamış eylemlerin finansmanının durdurulması ve transferlerin geri alınması yönündeki tavsiyelerini reddettiği bildirildi. Denetçi, "Komisyon, ilerlemeye dayalı ödemelerin bir risk olduğunu düşünmüyor ve halihazırda yerine getirilmiş ve halen yerine getirilmekte olan kilometre taşları ve hedeflerle ilgili olarak zaten ödenmiş olan fonları geri almak için yasal bir dayanağı yok," dedi.