Pandemi sonrası yoksulluk arttı: Türkiye’de 4,5 milyon aile yardımlarla geçiniyor

Türkiye’de yoksulluk, sosyal yardımların yükselen seyrine rağmen verilerle net şekilde görülüyor. Asgari ücret, Türk-İş’in belirlediği açlık sınırının altında kalırken, IMF’nin asgari ücrete dair önerileri de sosyal yardım artışlarının önemine işaret ediyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı 2023 Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri’ne göre, maddi ve sosyal yoksunluk oranları azalma gösterse de, sürekli yoksullukta yalnızca sınırlı bir iyileşme sağlanabilmiş durumda.

MADDİ VE SOSYAL YOKSUNLUK ORANINDA DÜŞÜŞ

Maddi ve sosyal yoksunluk, hane halklarının otomobil sahibi olabilmesi, beklenmedik masrafları karşılayabilmesi, yılda bir haftalık tatil yapabilmesi, kira ya da konut kredisi ödeyebilmesi, iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek yiyebilmesi gibi veriler üzerinden değerlendiriliyor. 2022’de yüzde 16,6 olan bu oran, 2023’te yüzde 14,4’e düşerek umut verici bir gelişmeye işaret etti.

SÜREKLİ YOKSULLUK DEĞİŞİM GÖSTERMİYOR

Sürekli yoksulluk ise bir hane halkının fert başına düşen kullanılabilir gelirinin, ülke ortalamasının yüzde 60’ının altında kalması olarak tanımlanıyor. 2023’te bir önceki yıla göre bu oran yalnızca 1 puan azalsa da, 10 yıl öncesindeki seviyesine göre belirgin bir değişim göstermiyor.

SOSYAL YARDIMLARIN BÜYÜYEN TABLOSU

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verileri, sosyal yardım alan hanelerin sayısında ciddi bir artışa işaret ediyor. 2013 yılında 2 milyon 266 bin olan düzenli yardım alan hane sayısı, 2023’te yüzde 96 artış göstererek 4 milyon 444 bin haneye ulaştı. Sosyal yardımların bu artışı, pandeminin ardından yükselen enflasyonla birlikte ülke ekonomisinde de kendini gösteriyor.

HARCADIKÇA BÜYÜYEN SOSYAL YARDIM BÜTÇESİ

2023 yılında düzenli sosyal yardım harcamaları 2013 yılına kıyasla yüzde 1384 artışla 156,981 milyar TL’ye çıktı. Hane başına düşen yardım miktarındaki yüzde 657’lik artış ise bu alanda yapılan harcamaların genişleyen ihtiyaçları karşılamakta yetersiz kaldığını gözler önüne seriyor. 2024 yılında yardım alan hane sayısında kısmen azalma beklenirken, aktarılan yardım miktarındaki artış eğilimi devam ediyor.

YOKSULLUK NESİLLER BOYU DEVAM EDİYOR

TÜİK’in Dezavantajların Kuşaklararası Aktarımı verileri, yoksulluğun nesiller arası aktarımının Türkiye’de halen bir gerçek olduğunu gösteriyor. 14 yaşındayken ailesi düşük gelir grubunda olan bireylerin, yetişkinliklerinde de benzer gelir gruplarında kalma oranı yüksek. Gelir düzeyi düşük olan ailelerden gelen bireylerin yüzde 45,4'ü en alt iki gelir grubunda yer alırken, ailesi yüksek gelir grubunda olanların yüzde 66’sı daha yüksek gelir düzeyini koruyor.