Atomu ilk kim parçaladı? Tarihi tartışmalar ile bilimsel gerçekler

Tarih boyunca insanlık, maddenin en küçük yapı taşını keşfetmeye çalıştı. Antik Yunan'dan günümüze kadar gelen bu yolculukta, atomun doğası ve bölünebilirliği üzerine pek çok teori ortaya atıldı. Ancak "atomu ilk kim parçaladı?" sorusunun yanıtı, yalnızca bir isimle özetlenemeyecek kadar karmaşık.

TRUMP’IN AÇIKLAMASI VE ALEVLENEN TARTIŞMA

2017’de Donald Trump, yemin töreni sırasında Amerikalı bilim insanlarının atomu parçaladığını dile getirdiğinde, bu sözlerinin bilim dünyasında büyük bir tartışma yaratacağını tahmin etmiyordu. Tartışmaya katılan pek çok kişi, atomu ilk parçalamanın aslında İngiliz ve Yeni Zelandalı bilim insanlarına ait olduğunu savundu. Bunun en büyük nedeni ise 1919 yılında Yeni Zelandalı fizikçi Ernest Rutherford’un, Manchester Victoria Üniversitesi'nde gerçekleştirdiği çığır açan deneylerdi.

ERNEST RUTHERFORD: ATOM ÇEKİRDEĞİNE İLK MÜDAHALE

Ernest Rutherford, 20. yüzyılın başlarında atomun yapısını anlamak için yaptığı çalışmalarla bilinir. 1919’da yaptığı ünlü deneyinde, azot atomlarını alfa parçacıklarıyla bombardımana tutarak hidrojen çekirdeklerinin (protonların) açığa çıkmasını sağladı. Bu, tarihte ilk kez bir elementin bilinçli bir şekilde başka bir elemente dönüşümü anlamına geliyordu. Bu nedenle birçok bilim insanı, "ilk atomu parçalayan kişi" olarak Rutherford’u kabul eder.

FİSYON KEŞFİ: GERÇEK ANLAMDA ATOMUN PARÇALANMASI

Ancak, modern nükleer fizik perspektifinden bakıldığında, Rutherford’un yaptığı deney, atomun çekirdeğini tamamen parçalamaktan ziyade, bir nükleer reaksiyon yaratma süreciydi. Gerçek anlamda atomun parçalanması, yani "fisyon" süreci, 1938 yılında Alman bilim insanları Otto Hahn ve Fritz Strassmann tarafından gerçekleştirildi. Uranyum atomunun nötronlarla bölünebileceğini gösteren bu deney, nükleer enerjinin doğuşunu ve II. Dünya Savaşı’nda atom bombasının geliştirilmesini tetikledi.

ATOMUN TARİHSEL SÜRECİ VE ANLAMI

Atom kavramı ilk olarak Antik Yunan’da filozof Demokritos tarafından ortaya atıldı. "Atomos" kelimesi, Yunanca "bölünemez" anlamına geliyordu. Ancak modern fizik, atomun aslında bölünebilir olduğunu ve bu sürecin büyük enerji açığa çıkardığını gösterdi. Günümüzde nükleer enerji santrallerinde ve nükleer silah teknolojisinde kullanılan fisyon süreci, bilim dünyasında devrim niteliğinde bir keşif olarak kabul ediliyor.